Vandaag liep ik langs Reisboekhandel Interglobe in Utrecht, in een zijstraat van de Neude. Mijn aandacht werd getrokken door een wereldkaart in de etalage van de winkel, waarvan het formaat eiste dat ik wat dichter naar het raam toeliep om de kleine tekeningen en mate van vergeeldheid te kunnen zien.

Het was geen moderne lichtblauwe wereldkaart met landen gekleurd in zachtpaars en mosgroen, zoals iedereen die wel eens in het aardrijkskundeklaslokaal heeft zien hangen. Nee, deze kaart had naast educatieve doeleinden zoveel meer te bieden. Esthetiek, bijvoorbeeld. Het vermogen om je weg te laten dromen in een wereld die onbekend en onbereikbaar is. Kortom: de kaart zag er oud uit.

Terwijl ik vervolgens naar huis liep, moest ik aan een filmpje denken dat ik een paar weken geleden zag over een klein bedrijf in Groot-Brittanië, genaamd Bellerby & Co, dat handgemaakte globes, wereldbollen maakt. Het verhaal van oprichter Peter Bellerby is even opmerkelijk als inspirerend: zijn eerste wereldbol maakte hij voor de 80e verjaardag van zijn vader, zo’n zes jaar geleden. Hij wilde hem een mooie wereldbol cadeau doen, maar de keus bleef beperkt tot een veel te duur 500 jaar oud antiek exemplaar en een goedkoop massaproduct. De globe die hij uiteindelijk zelf voor zijn vader maakte, bracht een carrièreswitch teweeg: op het moment dat hij zijn eerste globe maakte was hij nog de baas van een bowlingbaan, achttien maanden later die van Bellerby & Co.

I knew I wanted to get my father something different for his birthday, and a globe was just an idea I was toying with. In fact, to begin with I was thinking about making us one each, that was obviously before I knew anything about the work which is involved.
– Peter Bellerby

Aanvragen komen van over de hele wereld, voornamelijk van de rijken onder ons; zijn globes worden verkocht voor wel 59.000 pond per stuk. Zo maakte hij exemplaren voor Marin Scorsese’s film Hugo uit 2011 (natuurlijk!).

The papering process is long and requires complete concentration. The paper is wet so it will take the shape of the globe properly, but that makes it very fragile. At times there will be five of us papering away on a big project and there won’t be a word shared between us, you just can’t take your eye off it.

Bron.

Je leest het goed: ruim 100 documentaires die in het verleden op het IDFA te zien zijn geweest kun je gratis online bekijken. Een aantal films wordt aangeboden via Pay Per View; je betaalt per film 3,99 dollar (wat deze documentaires dan anders maakt, wordt niet helemaal duidelijk).

Ik klikte door het aanbod en zag drie documentaires voorbijkomen die ik zéker wil zien:

Een Venezolaanse harpist, een violist uit Sarajevo, een Argentijnse pianist, een Malinese zangeres en een Roemeense citarspeler zijn de uiteenlopende hoofdpersonen in Honigmann’s melancholieke portret van mensen die in hun levensonderhoud voorzien door in de gangen van de Parijse metro te musiceren. Ze wonen in piepkleine ‘chambres de bonne’ onder de daken van de Parijse huizen of in veel te dure, maar armoedige hotelkamers. Langzaamaan komt er meer structuur in hun muzikale activiteiten. Bekijk de documentaire.

In 1961 verbrak Albanië de banden met de Sovjet-Unie, waar de communistische dictator Enver Hoxha van vervreemd was geraakt nadat vijf jaar eerder de nieuwe Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov het destalinisatieproces inzette. De scheiding van Albanië met vadertje Rusland leidde onmiddellijk tot verscheuring in de talloze huwelijken van Albanese burgers met buitenlandse geliefden. Slachtoffers halen in Albanië, Polen of Rusland herinneringen aan hun gebroken huwelijk op. Bekijk de documentaire. 

De oorlog mag al jaren afgelopen zijn, Mostar, een stad in Bosnië-Herzegovina, is nog altijd verdeeld. Etnische conflicten worden levend gehouden in deze stad, ook al kunnen de jongsten zich niets meer van de oorlog herinneren. Mensud Durakovic probeert als jeugdvoetbaltrainer weer eenheid te brengen in zijn gespleten stad. Bekijk de documentaire.

* De 26e editie van IDFA vindt plaats van 20 november t/m 1 december. Houd de website in de gaten voor het laatste nieuws omtrent het documentairefestival, maar noteer 7 november alvast in je agenda: dan verschijnt het festivalprogramma op de website, in de app en als bijlage bij de Volkskrant.

De geschiedenisserie waar ik sinds het begin van dit jaar aan meewerk, heeft een eigen plekje op het internet gekregen. Na de bevrijding is een nieuwe documentaireserie over de eerste vijf jaar na de bevrijding. De serie volgt op grote televisieseries als De Oorlog, De Slavernij en het populaire De Gouden Eeuw. Vrijdag 31 januari 2014 wordt de eerste aflevering van Na de bevrijding uitgezonden en ik kan je verzekeren: het wordt een prachtige serie. Volg de serie alvast via @Nadebevrijding.