Tofik Dibi is bestuursadviseur in Amsterdam Nieuw-West en maakt boeken, theater en tv. Bovenal is hij eindelijk zichzelf. Presentator Clarice Gargard geeft hem drie uur lang de ruimte.

– luister nu naar het marathoninterview van Clarice Gargard met Tofik Dibi –

‘Met een Twitteraccount én temperament bindt de woke Kawtar online de strijd aan tegen ongelijkheid. Binnen een mum van tijd groeit ze uit tot Nederlands meest invloedrijke activist. De prijs die ze daarvoor moet betalen ziet ze echter niet aankomen.’

Wie alleen al de achterflap leest van zijn laatste boek Het monster van wokeness, concludeert: Tofik Dibi (1980) is na zijn vertrek uit de nationale politiek nog lang niet uitgepraat over Nederland. Nog altijd is hij maatschappijkritisch, maar dan in een andere vorm. Het boek brengt een ode aan het activisme van de afgelopen jaren, aan de zogeheten social justice warrior (sjw’er) die een bewonderenswaardige strijd voert voor gelijkheid.

Dibi kent dat wereldje goed genoeg om een realistische inkijk te kunnen geven; de personages zijn gebaseerd op mensen die hij persoonlijk kent. En hij weet dat dit activisme soms ook doorschiet. Zich in plaats van op de echte vijand, op minder kwaadwillende twitteraars richt, die best iets willen leren, maar volgens sjw’ers nooit woke genoeg zullen zijn. ‘Geruzie op de vierkante meter,’ zei Dibi hier eerder over in een interview, terwijl er echt wel momentum is om de grotere vraagstukken op het gebied van ongelijkheid aan te pakken. En toch: Dibi’s protagonist mag dan nietsontziend zijn, veel van de kenteringen in Nederland hebben we volgens hem juist te danken aan activisten als Kawtar.

Bij het ene noch bij het andere horen en vanaf de zijlijn scherp kunnen observeren, Dibi weet als geen ander hoe het is om tussen verschillende werelden te bewegen. In 2015, drie jaar nadat hij stopte als Kamerlid bij GroenLinks, maakte hij bekend homoseksueel te zijn. Uit de kast komen tijdens zijn politieke carrière was geen optie, vertelde hij destijds in interviews. Lang wist hij niet hoe dat moest: homo zijn, én moslim. Laat staan wat het betekende voor zijn politieke profiel. Over zijn politieke carrière, zijn worsteling met homoseksualiteit en de Marokkaanse gemeenschap debuteerde hij datzelfde jaar met het autobiografische ‘Djinn’, een verhaal over een man die zichzelf wel wil zijn, maar de contouren daarvan altijd alleen met potlood durfde te schetsen.

Ook in Tofik Dibi lijkt inmiddels iets gekenterd. Naast boeken schrijft hij voor theater (de voorstelling ‘Melk en dadels’, samen met regisseur Daria Bukvić en Rose Stories), en hij maakte samen met filmmaker Willem Timmers een documentaire over mannelijkheid in de gayscene. En dat allemaal zonder de maatschappelijke realiteit uit het oog te verliezen: in het dagelijkse leven adviseert Dibi voorzitter Emre Ünver in het Amsterdamse stadsdeel Nieuw-West. Waar ook genoeg ongelijkheid bestreden dient te worden, misschien wel juíst op de vierkante meter.

Journalist Clarice Gargard, die zelf ook de nodige ervaring heeft met activisme, onderhield zich een Marathoninterview lang met Tofik Dibi.

Profiel Tofik Dibi – verschenen in VPRO Gids #51-52 (19 december 2020 t/m 1 januari 2021)

Illustratie: Sjoukje Bierma