Een paar weken geleden vroeg ik me op Nummer van de Dag af wat er van een liedje overbleef, als die in een andere taal zou worden gezongen. Vaak bleek dat wel mee te vallen; ‘Komm, Gib Mir Deine Hand’ van The Beatles doet niet onder voor origineel ‘I Want To Hold Your Hand’, als je de uitspraak van de Britten niet meerekent. De opname is bijzonder, fris, en de mannen lijken in voor een lolletje, ook al werden ze er praktisch toe gedwongen. De versies waren niet nodig geweest voor de populariteit van de band, aldus de producer achteraf, maar voor de geschiedenis van de popmuziek is het natuurlijk alleszins geinig.

Vervolgens vroeg ik me af wat uiteindelijk bepaalt waarom we een liedje in de ene taal mooier vinden dan de andere. The Beatles hoor ik inderdaad liever met hun Britse accent. Nena liefst ook gewoon in het Duits: ’99 LuftBallons’ is zoveel spannender en puntiger dan de Engelstalige versie die helaas óók werd uitgebracht. Je zou hieruit kunnen concluderen dat zolang je in je moedertaal blijft zingen, het allemaal wel goed komt. Die theorie moet ik bestrijden: Jennifer Lopez is zowel in het Engels als het Spaans vrij bagger. Taal kan alles, behalve een genre redden.

Bij bovenstaande voorbeelden ben ik steeds uitgegaan van een en dezelfde artiest die een nummer in verschillende talen opnam. Michael Jackson die zijn nummers ook in het Frans en Spaans uitbracht, David Bowie die ‘Heroes’ in het Duits (‘Helden’) en Frans (‘Héros’) inzong. ‘Sunday Girl’ in het Frans, dat de sekssymboolstatus van Blondie maar weer eens bevestigde. Als het Nummer van de Dag in dit rijtje had gestaan, dan hadden we nu geluisterd naar Jefferson Airplane’s Arabische versie van ‘White Rabbit’. Helaas is er geen grotere teleurstelling denkbaar: Jefferson Airplane kan geen Arabisch. Althans, dat vermoed ik. Wie dat wel kan is Mayssa Karaa, de 23-jarige Libanese zangeres die een Arabische versie van het nummer inzong voor de soundtrack van Oscarfavoriet American Hustle (2013).

De makers van American Hustle hebben zich hiermee op het pad van collega filmmaker David Lynch begeven, die al in 2001 bewees dat een ijzersterk liedje in elke taal overkomt. Zo is ‘Llorando’ van Rebekah Del Rio, origineel Roy Orbisons ‘Crying’, het mooist vertaalde liedje ooit. Maar het idee van vertalen kwam niet onmiddellijk in muzieksamensteller Susan Jacobs op. In een interview met The Huffington Post vertelt ze dat het origineel van Jefferson Airplane al vroeg in haar hoofd zat, voor een bepaalde scène. Regisseur David O. Russell erkende dat het nummer de perfecte ondersteuning zou kunnen bieden maar “was always hoping that as it’s a ’60’s song, we might come across a ’70’s song that worked equally well.” Dat bleek lastig.

‘White Rabbit’ bleef in zijn eenvoud en dramatische opbouw de grote favoriet. Uiteindelijk was het producer Mark Batson (Dr. Dre, Alicia Keys) die voorstelde om de Engelse taal los te laten. Een ‘aha-moment’ voor Susan. Via via werd Mayssa Karaa, vloeiend in Engels en Arabisch, gevonden. Ze zong een demo in op haar iPhone terwijl ze in Libanon haar tour aan het afronden was en werd direct ingehuurd.

Ik weet gewoon niet wat ik mooier vind: het feit dat Mayssa zo trouw is gebleven aan het geweldige origineel, haar diepe, krachtige stem, of de Arabische taal waarin ze zingt.

Dit artikel verscheen vrijdag 21 maart 2014 op dagelijks muziekblog Nummer van de Dag.